Kurumsal Açık Arşivlerin Etkin Kullanımı: Türkiye’deki Bilimsel Elektronik Yayıncıların Görüşleri
DOI:
https://doi.org/10.15612/BD.2010.259Anahtar Kelimeler:
Bilimsel iletişim, Açık erişim, Kurumsal arşivler, Kurumsal açık arşivler, Ulusal açık erişim modeli, Ulusal açık bilgi sistemiÖzet
1990’lı yıllardan itibaren açık erişim ile ilgili uluslararası düzeyde çalışma ve etkinlikler yapılmış, elektronik yayıncılık modelleri gözden geçirilmiş, üniversite ve bilimsel araştırma kurumlarında kurumsal açık arşivler yapılandırılmıştır. Bilimsel iletişimin en önemli paydaşları olan bilim insanları, bilimsel çalışmalarını Web sayfalarında ve/veya kurumsal açık arşivlerde depolamaya ya da açık erişimli dergilerde yayınlamaya başlamışlardır. Bu çalışma Türkiye’deki bilimsel iletişimin paydaşlarından olan bilimsel elektronik yayıncıların açık erişim farkındalığını belirlemek, kurumsal açık arşivlerin etkin kullanımı konusunda yayıncıların görüşlerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Veriler, 101 yayıncıdan anket yoluyla elde edilmiştir. Bulgulara göre yayıncıların büyük bir bölümü (%72) açık erişim farkındalığını edinmiş görünmektedir. Yayıncılar, büyük çoğunlukla (%97) yazarlarının makalelerini kişisel veya kurumsal Web sayfa/sitelerinde herhangi bir zaman diliminde yayınlanmasını destek vermekte. yazarlarının kurumlarında kurumsal açık arşiv yapılandırılması durumunda eserlerinin orijinal sürümü ile konulmasına izin vermektedirler. Sonuç olarak, ülkemizde, kısa bir zaman aralığında kurumsal açık arşivlerde bilimsel içerik arşivlenmesi gerçekleştirilebilecek, işlevselliklerinde artış sağlanabilecektir.
İndirmeler
Referanslar
Akyüz, A. (2008) E-Literature: Sabancı Üniversitesi kurumsal arşivi. 44.Kütüphane Haftası, 31 Mart – 6 Nisan 2008, Ankara (Sunuş).
American Scientist Open Access Forum (2007). 26 Eylül 2009 tarihinde http://amsci-forum.amsci.org/archives/american-scientist-open-access-forum.html adresinden erişildi.
Antelman, K. (2004). Do Open-Access articles have a greater research impact? College and Research Libraries News, 65(5), 372-383. 09 Mayıs 2009 tarihinde http://ala.org/ala/acrl/acrlpubs/crljournal/crl2004/crlseptember/antelman.pdf adresinden erişildi.
Atılgan, D. (2006). Türkiye‘de açık arşiv çalışmalarının gelişimi ve Ankara Üniversitesi örneği (yayınlanmamış bildiri). 1. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı 2-3 Kasım 2006, Ankara.
Bayram, Ö., Atılgan, D. ve Arslantekin, S. (2006). An institutional repository initiative and issues concerning metadata. Current Research in Information Sciences and Technologies. Multidisciplinary Approaches to Global Information Systems InSCIT 2006 Vol I., 328-332, Merida’s Conference Hall, Spain, 2006.
Bethesda Statement on Open Access Publishing. (2003). 21 Şubat 2009 tarihinde http://www.earlham.edu/~peters/fos/bethesda.htm adresinden erişildi.
Dilek Kayaoğlu, H. (2006). Açık erişim kavramı ve gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye için anlamı. Türk Kütüphaneciliği 20(1), 29-60.
Ertürk, L. K. (2008). Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Eprints (2009). ROARMAP: Registry of Open Access Repository Material Archiving Policies. 26 Aralık 2009 tarihinde http://www.eprints.org/openaccess/policysignup/ adresinden erişildi.
Foster, N. F. ve Gibbons, S. (2005). Understanding faculty to improve content recruitment for institutional repositories. D-Lib Magazine, 11(1). 21 Mart 2009 tarihinde http://www.dlib.org/dlib/january05/foster/01foster.html adresinden erişildi.
Janusewski, A. ve Molenda, M. (2008). Educational technology: A definition with commentary. New York: Lawrence Erlbaum Associates.
Harnad, S. (2000). The self-archiving initiative: Freeing the refereed research literature online. Nature, 410, 1024-1025. 16 Ocak 2009 tarihinde www.nature.com/nature/debates/e-access/Articles/harnad.html. adresinden erişildi.
Harnad, S. (2003) Electronic prEPrints and postprints. Encyclopedia of Library and Information Science Marcel Dekker, Inc. 23 Ağustos 2009 tarihinde http://www.ecs.soton.ac.uk/~harnad/Temp/EPrints.htm adresinden erişildi.
Harnad, S. (2007a). The green road to open access: a leveraged transition. G. Anna (Yay. Haz.). The Culture of Periodicals from the Perspective of the Electronic Age içinde (ss.99-106). L’Harmattan. 16 Temmuz 2009 tarihinde http://eprints.ecs.soton.ac.uk/13309 adresinden erişildi.
Harnad, S. (2007b) On open access publishers who oppose open access self-archiving mandates. 16 Temmuz 2009 tarihinde http://EPrints.ecs.soton.ac.uk/13650/ adresinden erişildi.
Harnad, S. ve Brody, T. (2004). Comparing the impact of open access (OA) vs. non-OA articles in the same journals? D-Lib Magazine, 10(6), 372-383. 24 Kasım 2009 tarihinde http://dlib.org/dlib/june04/harnad/06harnad.html adresinden erişildi.
Karasözen, B. ve diğerleri. (2005). Kurumsal arşiv oluşturma rehberi guide/manual. Ankara: ANKOS.
Karasözen, B. ve diğerleri. (2006). Kurumsal arşiv yaratma. 6. ANKOS Yıllık Toplantısı, 2 Haziran 2006, Çanakkale. Ankara: ANKOS.
Küçük, M. E. (2004). Bilimsel iletişim ve alternatif yaklaşımlar. Elektronik Yayıncılık Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanlığı. 3 Haziran 2004’te yapılan sunum.
Küçük, M. E. (2005). Bilimsel iletişimde yeni eğilimler. O. Horata (Yay. Haz.) Sosyal bilimlerde süreli yayınlar ve bilgi teknolojileri sempozyumu: Bildiriler 2 Nisan 2005, Ankara içinde (ss.26-35). Ankara: Yeni Avrasya Yayınları.
Küçük, M. E. ve N. E. Olcay (2006). Bilimsel elektronik dergiler: Türkiye profili. TÜBİTAK Sosyal Bilimler Araştırma Grubu - Proje No: SOBAG-105K096. Ankara, 2006. (vi, 33 s.).
Max-Planck (2009). Berlin declaration on open access to knowledge in the sciences and humanities. 21 Eylül 2009 tarihinde http://www.soros.org/openaccess/initiatives.shtml adresinden erişildi.
OAISTER (2009). The Directory of Open Access Repositories. 29 Aralik 2009 tarihinde http://www.opendoar.org/ adresinden erişildi.
ODTÜ (2009). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi elektronik tez arşivi. 29 Aralık 2009 tarihinde http://ww2.lib.metu.edu.tr/tr/yan.php?id=332 adresinden erişildi.
OpenDOAR (2009). The Directory of Open Access Repositories. 29 Aralik 2009 tarihinde http://www.opendoar.org/ adresinden erişildi.
Polat, C. (2006). Bilimsel bilgiye açık erişim ve kurumsal açık erişim arşivleri. Journal of Social Sciences, 6(37), 53-80.
ROAR (2009). Registry of open access repositories. 29 Aralık 2009 tarihinde http://roar.eprints.org/ adresinden erişildi.
SHERPA (2009a). JULIET: Research funders’ open access policies communication. 28 Aralık 2009 tarihinde http://www.sherpa.ac.uk/juliet/index.php adresinden erişildi.
SHERPA (2009b). RoMEO: Publisher’s copyright & archiving policies. 28 Aralık 2009 tarihinde http://www.sherpa.ac.uk/romeo adresinden erişildi.
Suber, P. (2003). How should we define open access. The SPARC Open Access Newsletter, (64). 20 Kasım 2009 tarihinde http://www.earlham.edu/~peters/fos/newsletter/08-04-03.htm adresinden erişildi.
Swan, A. (2005). Institutional repositories: Here, there and not (yet) everywhere. Digital Libraries a la Carte: Choices for the Future 2005, Module 4: Open Access and Institutional Repositories. Tilburg University. 10 Şubat 2007 tarihinde http://www.ticer.nl/05carte/publicat/ppt/swan.pdf adresinden erişildi.
Tonta, Y. (1997). Elektronik yayıncılık, bilimsel iletişim ve kütüphaneler. Türk Kütüphaneciliği, 11(4), 305-314.
Tonta, Y. (2006). Açık erişim: Bilimsel iletişim ve sosyal bilimlerde süreli yayıncılık üzerine etkileri. 1. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı, 2-3 Kasım 2006, Ankara.
Tonta, Y. (2008). Open access and istitutional repositories: The Turkish landscape. D. Bayır (Yay. Haz.). Turkish Libraries in Transition: New Opportunities and Challenges içinde (ss. 27-47). İstanbul: Turkish Librarians’ Association.
Tonta, Y. ve Ertürk, K. L. (2005). Bilimsel Bilgiye Açık Erişim: Hacettepe Açık Arşiv Uygulaması. 10. Türkiye’de İnternet Konferansı, 9-11 Aralık 2005, İstanbul.
Tonta, Y. ve Ertürk, K. L. (2006). Açık erişim ve kurumsal arşivler: Hacettepe açik arşiv uygulaması. Bilgi Teknolojileri Kongresi IV, Akademik Bilişim 2006, 9-11 Şubat 2006, Bildiriler Kitabı içinde (ss.444-448).
TÜBİTAK (2009). 21 Aralık 2009 tarihinde http://www.tubitak.gov.tr/ adresinden erişildi.
TÜİK (2009). 24 Kasım 2009 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/ adresinden erişildi.
ULAKBİM (2009). 21 Aralık 2009 tarihinde http://www.ulakbim.gov.tr/ adresinden erişildi.
Velterop, J. (2005). Open access publishing and scholarly societies: A guide. New York, Open Society Institute. 20 Kasım 2009 tarihinde http://www.soros.org/openaccess/pdf/open_access_publishing_and_scholarly_societies.pdf adresinden erişildi.
Willinsky, J. (2006). The access principle: the case for open Access to research and scholarship. Cambridge, Mass.: MIT Press. 15 Eylül 2009 tarihinde http://dlist.sir.arizona.edu/1188/01/jwapbook.pdf adresinden erişildi.
YÖK (2009). Ulusal Tez Merkezi. 11 Aralık 2009 tarihinde http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden erişildi.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
