Halk Kütüphanelerinin Ekonomik Gelişmeye Katkısı: Türkiye’de TR2 ve TRC Bölgeleri İçin Panel Veri Analizi
DOI:
https://doi.org/10.15612/BD.2022.675Anahtar Kelimeler:
Bilgi ekonomisi, ekonomik büyüme, halk kütüphaneleri, panel veri analizi, TürkiyeÖzet
Geçmişten günümüze güç olarak ele alındığında toprak ve sermaye olgularının, sırasıyla dünyada karar alma mekanizmasına etki ettiği görülmektedir. Bu yönetim evriminin bilgi ile devam ettiği söylenebilir. Günümüzde bilgi güçtür ve bu güç dünyanın ekonomik yapısını yönetmektedir. Yönetim ekonomik ilişkiler dışında düşünülebilecek bir olgu değildir. Bu durumda bilgi ve ekonomik gelişim, tahmin edilenden çok daha yüksek oranda bir arada hareket etmektedirler. Günümüzde bu iki olgu çok ileri düzeydeki teknolojik savaşlar üzerinde gözlense de konunun temeli en yerel bilgi merkezleri olan halk kütüphanelerine dayanmaktadır. Halk kütüphanelerini konu edinen çalışmalar daha çok kütüphanecilik alanında yoğunlaşmıştır. Alana daha makro bir karakter katabilmek adına bu çalışmada halk kütüphaneleri ile makroekonomik bir değişken olan ekonomik büyüme ilişkisi ele alınmıştır.
Bu çalışmada temel olarak bilginin ekonomik büyüme ve gelişme ile ilişkisi araştırılmıştır. Bu ilişki incelenirken Türkiye’de seçilmiş düzey bölge grupları kullanılmıştır. Türkiye’nin coğrafi ve kültürel iki farklı kutup düzey bölgesi seçilerek bilgiyi temsilen halk kütüphaneleri ele alınmıştır. Bu durumda halk kütüphanelerinin ekonomik gelişme üzerindeki rolü açıklanmıştır.
Çalışmada 2015-2020 dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Çalışmanın bağımsız değişkenini temsilen halk kütüphaneleri ile ilgili kullanıcı sayıları, kayıtlı üye, ödünç materyal, kütüphane sayıları ve kitap sayıları oluşturmaktadır. Veriler TR2 (Çanakkale, Balıkesir, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) ve TRC (Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) düzey bölgelerinin içerdiği bütün illeri kapsamaktadır. Çalışmanın bağımlı değişkenini temsilen TR2 ve TRC bölgelerinin içerdiği illere ait kişi başı gelir, ihracat rakamları ve okuma yazma bilmeyen işsiz sayıları oluşturmaktadır.
Çalışmada Panel Veri Analizi yöntemi kullanılarak üç farklı model oluşturulmuştur. Bu modellerin iki tanesi TR2 bölgesi için; bir tanesi de TRC bölgesi için kurgulanmıştır. TR2 bölgesi için oluşturulan modellerin sonucunda; TR2 Düzey Bölgesinde kayıtlı üye ve kullanıcı sayısı değişkenlerinin ekonomik gelişme üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. TRC bölgesi için kurgulanan modelde ise kayıtlı üye ve kitap sayısı değişkenlerinin ekonomik gelişme üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu gözlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular ışığında, halk kütüphanelerinin bireyler ve ekonomi üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkilerini arttıracak destekleyici yerel politikalara daha fazla yer vermek gerektiği söylenebilir.
İndirmeler
Referanslar
Akay Ö. (2019). Türkiye’de halk kütüphanesi kullanımının panel veri kümeleme analizi ile incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(10) 17, 1076-1099.
Baltagi, B. H. (2014). Econometric analysis of panel data. 5. edition. John Wiley & Sons Ltd.
Blackler, F. (1995). Knowledge, knowledge work and organizations: An overview and interpretation. Organization Studies, 16(6), 1021-1046.
Brinkley, I. (2006). Defining the knowledge economy. The Work Foundation. http://www.observatorioabaco.es/biblioteca/docs/98_TWF_2006.pdf
Çalış E. (2019). Turkiye’de halk kutuphanelerinin sosyal yenilikci girişimlerinde ileri adım: işbirliğinin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
Çapar, B. (2005). Bilgi yönetimi. Ed. Çoşkun Can Aktan ve İstiklal Y. Vural. Bilgi çağı bilgi yönetimi ve bilgi sistemleri içinde. (s. 175-195). Çizgi Kitabevi.
Çemrek, F., & Emin, B. (2014). Petrol tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki panel very analizi ile incelenmesi: Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye örneği. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 47-58.
Cetin, M., & Ecevit, E. (2010). Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir panel regresyon analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
Dalkıran, Ö. (2014). Türkiye’de eğitim–halk kütüphanesi ilişkisi. Bilgi Dünyası, 15(2), 439-462.
Ersoy, A., & Yılmaz, B. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 803-834.
Greene, H. Willliam, (1993). Econometric analysis. McMillan, New York.
Ipe, M. (2003). Knowledge sharing in organizations: a conceptual framework. Human Research Development Review 2 (4), 337–359.
Jensen, P. E. (2005). A Contextual theory of learning and the learning organization. Knowledge and Process Management, 12 (1), 53–64.
Karadeniz Ş. (2019). Türkiye’deki halk kütüphanesi sisteminin değerlendirilmesi ve bir ulusal halk kütüphanesi stratejisi önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi.
Karanfil, M. (2016). Ar-Ge harcamalarının orta gelir tuzağı üzerine etkisi: Avrupa Birliği ve Türkiye için panel veri analizi. Journal of Life Economics, 10, 219-234.
Keseroglu, S. H. (2003). Halk kütüphanesi: Çocuklar ve okullarla iliskisi: Bilgi toplumuna dogru halk kütüphaneleri. Ed. Bülent Yılmaz. PULMAN-XT Türkiye Ulusal Toplantısı Sonuç Raporu, 16-19 Kasım 2002, Ankara içinde (s. 32-37).
Kronus, C. (1973). Patterns of adult library use: a regression and path analysis. Adult Education Quarterly, 23(2), 115-131.
Levin, D., F. (2006). Southwestern Ohio’s Return from investment. Ohio: Economic Benefits of Public Libraries. https://static1.squarespace.com/static/5bf6023eec4eb7871ad7f98e/t/5bf82a2fc2241d501f4285b/1542990385731/SW+Library+Econ+Benefits+Study+June+22+2006.pdf
Liu, L. (2004). The contribution of public libraries to countries’ economic productivity: A path analysis. Library Review, 53(9), 435-441.
Oztemiz, S., & Tekindal, M. A. (2020). Estimation of GDP from public library usage: Turkey sample. Library Management, 41, 4/5, 153-171.
Polat C. (2010). Kültürel kalkınmada halk kütüphanelerinin önemi ve Bitlis’te halk kütüphaneleri: Karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (10), Winter.
Skelly, L. (2014). The public library’s contribution to economic growth and development: A path analysis. University of KwaZulu-Natal, Pietermaritzburg.
Tunç K. S. (2015). Kütüphanelerin ülke ekonomisi üzerindeki rolü. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 1-17.
Yılmaz, B. (2006). Avrupa Birliği sürecinde Türk halk kütüphaneleri: Nicel bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 20(1), 61-84.
Yılmaz, B. (2010). Türkiye’nin bilgi toplumu politikasında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi Dünyası, 11(2), 263-289.
Yılmaz B. (1991). Türkiyede ekonomi- halk kütüphaneleri ilişkisi, Türk Kütüphaneciliği, 3, 122-131.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Telif Hakkı (c) 2022 Bilgi Dünyası
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
