Halk Kütüphanelerinin Ekonomik Gelişmeye Katkısı: Türkiye’de TR2 ve TRC Bölgeleri İçin Panel Veri Analizi

Özet

Geçmişten günümüze güç olarak ele alındığında toprak ve sermaye olgularının, sırasıyla dünyada karar alma mekanizmasına etki ettiği görülmektedir. Bu yönetim evriminin bilgi ile devam ettiği söylenebilir. Günümüzde bilgi güçtür ve bu güç dünyanın ekonomik yapısını yönetmektedir. Yönetim ekonomik ilişkiler dışında düşünülebilecek bir olgu değildir. Bu durumda bilgi ve ekonomik gelişim, tahmin edilenden çok daha yüksek oranda bir arada hareket etmektedirler. Günümüzde bu iki olgu çok ileri düzeydeki teknolojik savaşlar üzerinde gözlense de konunun temeli en yerel bilgi merkezleri olan halk kütüphanelerine dayanmaktadır. Halk kütüphanelerini konu edinen çalışmalar daha çok kütüphanecilik alanında yoğunlaşmıştır. Alana daha makro bir karakter katabilmek adına bu çalışmada halk kütüphaneleri ile makroekonomik bir değişken olan ekonomik büyüme ilişkisi ele alınmıştır.

Bu çalışmada temel olarak bilginin ekonomik büyüme ve gelişme ile ilişkisi araştırılmıştır. Bu ilişki incelenirken Türkiye’de seçilmiş düzey bölge grupları kullanılmıştır. Türkiye’nin coğrafi ve kültürel iki farklı kutup düzey bölgesi seçilerek bilgiyi temsilen halk kütüphaneleri ele alınmıştır. Bu durumda halk kütüphanelerinin ekonomik gelişme üzerindeki rolü açıklanmıştır.

Çalışmada 2015-2020 dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Çalışmanın bağımsız değişkenini temsilen halk kütüphaneleri ile ilgili kullanıcı sayıları, kayıtlı üye, ödünç materyal, kütüphane sayıları ve kitap sayıları oluşturmaktadır. Veriler TR2 (Çanakkale, Balıkesir, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) ve TRC (Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) düzey bölgelerinin içerdiği bütün illeri kapsamaktadır. Çalışmanın bağımlı değişkenini temsilen TR2 ve TRC bölgelerinin içerdiği illere ait kişi başı gelir, ihracat rakamları ve okuma yazma bilmeyen işsiz sayıları oluşturmaktadır.

Çalışmada Panel Veri Analizi yöntemi kullanılarak üç farklı model oluşturulmuştur. Bu modellerin iki tanesi TR2 bölgesi için; bir tanesi de TRC bölgesi için kurgulanmıştır. TR2 bölgesi için oluşturulan modellerin sonucunda; TR2 Düzey Bölgesinde kayıtlı üye ve kullanıcı sayısı değişkenlerinin ekonomik gelişme üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. TRC bölgesi için kurgulanan modelde ise kayıtlı üye ve kitap sayısı değişkenlerinin ekonomik gelişme üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu gözlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular ışığında, halk kütüphanelerinin bireyler ve ekonomi üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkilerini arttıracak destekleyici yerel politikalara daha fazla yer vermek gerektiği söylenebilir.