Kütüphanelerdeki El Yazması Eserlere Yönelik Bir Belgeleme Önerisi: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kitaplığı Örneği
DOI:
https://doi.org/10.15612/BD.2015.454Anahtar Kelimeler:
Kütüphane risk yönetimi, İç konfor koşulları, Bilgi ve belge yönetimi, Raman spektroskopisi, Coğrafi bilgi sistemi (CBS)Özet
Kütüphaneler geçmişin eşsiz kültürel mirasını günümüze taşıyan önemli kurumlardır. Bu kurumların bünyesindeki tarihi belge niteliğindeki kitap ve el yazması eserler ile yakın geçmişi yansıtan belgelerin gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde ulaştırılması için koruma çalışmalarının rolü büyüktür. Kütüphane ortamlarındaki iç konfor (klimatik) koşullarının ideal seviyelere getirilmesi korumaya yönelik çalışmalardandır. Kütüphane yapılarına ve içindeki eserlere sıcaklık, bağıl nem, ışık, radyasyon, toz, titreşim gibi çevresel faktörler; mikrobiyolojik aktivite, böcekler ve kemirgenler gibi biyolojik faktörler, kasıtlı/kasıtsız insan kaynaklı faktörler ile afet faktörleri etki etmektedir. Kimyasal yapıları nedeniyle hasar görebilir nitelikte olan eserler çok çabuk bozulma ya da yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalmaktadır. Tüm bu sayılan nedenlerden dolayı iç ortamlarda bulunan kütüphane malzemesinin ölçme, değerlendirme, sürekli izleme faaliyetleri yapılarak bozulma meydana gelmeden önce gerekli önlemlerin alınması sağlanmalıdır. Çalışmada, tarihi bir elyazması üzerinde zaman içinde meydana gelen bozulmaların teşhisine yönelik hızlı veri analizi sağlayan Raman spektroskopik analizleri ile Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı bir çözüm önerisi sunulmuştur. Çalışma kapsamında kütüphanelerdeki el yazması eserlerdeki bozulmaların, ortam koşullarına bağlı olarak değişimlerinin Raman spektroskopi yöntemi, CBS, dijital ve optik görüntüleme yöntemleri kullanılarak belgelemesinin yapılması ve ileride bu kayıtların bir veri tabanında toplanması amaçlanmıştır. Bu çalışma sonucunda elde edilen verilerin, teşhis ve restorasyon çalışmalarında dayanak noktası olarak kullanılması kullanılması ve koruma politikalarının geliştirilmesine bir araç olması vurgulanmıştır. Spektroskopik analizler, Raman Spektroskopi Yöntemi ile yapılmıştır. Raman spektroskopisi analizleri ile eserde bulunan pigmentler, CBS Sistemi ile de bozulma oranları yüksek doğrulukla tespit edilmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Adanır, T. (1998). İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi örneğinde el yazması eserlerin restorasyonu, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Adcock, E. (1998). IFLA Principles for the care and handling of library material. International Federation of Library Associations and Institutions Core Programme on Preservation and Conservation and Council on Library and Information Resources.
Adupa Sunil, A ve Kumar P. (2009). Preservation of Library Materials: Problems and Perspective, DESIDOC. Journal of Library & Information Technology, 29(4), 37-40.
Aktan, A. (1988). Osmanlı Vesikalarında Kullanılan Kağıt, Kalem, Mürekkep ve Namelerin Teçhizi, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8.
Alicia, J., Ornela D., Robin J. H. C., David J. (2004). Analysis Of The Palette Of A Precious 16th Century Illuminated Turkish Manuscript By Raman Microscopy, Journal Of Raman Spectroscopy, J. Raman Spectrosc. 35, 119-124.
Anadolu Üniversitesi Yayınları, (2010). Aletli analiz, ünite 5: saçılma, yüzey plazmon rezonans ve piezoelektrik temelli yöntemler, 14 Şubat 2015 tarihinde http://ue.anadolu.edu.tr/eKitap/KIM202U.pdf adresinden erişildi.
Baydar, N. (2004). El yazmalarında belgeleme, koruma ve onarım çalışmaları. 7. Müzecilik Semineri Bildirileri içinde (s.79-84). İstanbul: Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı.
Burgio, L., Clark, R. J. (2001). Library of Raman spectra of pigments, minerals, pigment media and varnishes and supplement to existing library of Raman spectra of pigments with visible excitation. Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy, 57, 1491-1521.
Chen, W., Hill, C. (2005). Evaluation Procedure for Coordinate Transformation, Journal of Surveying Engineering, 131(2), 43-49.
Gazi, S. (1987). Eserlerin bakım ve tamiri, Fırat Havzası Yazma Eserler Sempozyumu’86 Bildiriler (s.109-113). Elazığ: Fırat Üniversitesi.
İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kitaplığı (2015). 13 Şubat 2015 tarihinde http://edebiyat.istanbul.edu.tr/?p=6212&upm_export=print adresinden erişildi.
Kiraz (Kızık) N. (2013). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanesi Nadir Eserler Bölümü el yazmalarının bozulma durumları, çözüm önerileri ve restorasyon uygulamaları. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kuzucuoğlu, A. (2014). Müze, kütüphane ve arşiv binalarında izleme çalışmalarının önleyici konservasyon açısından önemi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 1(2).
Mert, E. (2008). Çağdaş konservasyon anlayışı ve Milli Kütüphanede yazma eser konservasyonu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
Özekmekçi, A. (2012). Yazma eserlerde konservasyon ve restorasyon uygulama tekniklerinin analizi, Yayımlanmamış Uzmanlık tezi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
Sirel (Kılıç), H. (1981). Müze aydınlatılmasında zararlı ışınımlar ve nesnelerin bunlardan korunması. İstanbul: İstanbul Devlet Müh. ve Mim. Akademisi, Mimarlık Fak. Yapı Fiziği Kürsüsü.
Schaffrin, B. ve Felus, Y. (2008). Multivariate total least-squares adjustment for empirical affine transformations, VI Hotine-Marussi Symposium on Theoretical and Computational Geodesy International Association of Geodesy Symposia içinde (cilt 132, s. 238-242).
Tracey D. C., Robin J.H. C. ve Marcos, M.T. (2010). Combined Raman Microscopy, XRF And SEM EDX Study Of Three Valuable Objects – A Large Painted Leather Screen And Two Illuminated Title Pages in 17th Century Books Of Ordinances Of The Worshipful Company Of Barbers, London, Journal of Molecular Structure 976, 350–359.
Walker, A. (2003). Basic Preservation, British Library Preservation Advisory Centre.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
