Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalığı
DOI:
https://doi.org/10.15612/BD.2024.768Anahtar Kelimeler:
Çevrimiçi Mahremiyet, Çevrimiçi Mahremiyet Okuryazarlığı, Çevrimiçi Mahremiyet Endişesi, Çevrimiçi Mahremiyet Farkındalığı, Çevrimiçi Mahremiyet KontrolüÖzet
Dijital teknolojiler ve internet günlük yaşamımızı kolaylaştırmaya devam ederken kullanıcıların mahremiyetini de olumsuz etkilemektedir. Çevrimiçi ortamın güvenli kullanımı hakkında yeterli düzeyde farkındalığa sahip olmayan bireylerin çevrimiçi mahremiyeti tehlike altındadır. Çevrimiçi mahremiyet farkındalığına sahip olmayan bireyler, çevrimiçi ortamda dolandırıcılık ya da istismar gibi farklı olumsuzluklarla karşı karşıya kalabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerinde öğretim gören lisans öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalık düzeylerini belirlemek ve çevrimiçi mahremiyet farkındalığının çeşitli değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Nicel yönteme dayalı olarak yapılan araştırmanın katılımcıları, 2024 yılında Türkiye’deki Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerinde öğrenim gören 335 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma verileri, kişisel bilgi formu ve “çevrimiçi mahremiyet farkındalığı ölçeği” (Korkmaz, Vergili ve Karadaş, 2021) ile toplanmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar t-testi ve tek yönlü varyans analizi (one-way ANOVA)’den yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin çevrimiçi mahremiyet farkındalıkları orta düzeydedir. Öğrencilerin çevrimiçi mahremiyet bilgisine sahip olmaları, çevrimiçi mahremiyet farkındalıklarını olumlu yönde etkilemektedir. Çevrimiçi mahremiyet hakkında bilgisi olan öğrencilerin çevrimiçi mahremiyet farkındalıkları, diğerlerine göre daha yüksektir. Öğrencilerin çevrimiçi mahremiyet farkındalıkları, yalnızca iletişim alt boyutunda, cinsiyetlerine ve internette geçirdikleri süreye göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir. Öğrencilerin çevrimiçi mahremiyet farkındalıkları ile kişisel bilgisayarları olup olmaması, çevrimiçi mahremiyet endişeleri olup olmaması, sınıf düzeyleri ve çevrimiçi ortamları kullanma amaçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur. Çalışma sonuçları, bilgi ve belge yönetimi bölümü öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalığının genel bir değerlendirmesini yapılmasını sağlayarak mevcut duruma ışık tutmaktadır. Ayrıca çevrimiçi mahremiyet literatürüne de katkı sunmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Akar, H. ve Akar, F. (2021). Sosyal medyada mahremiyet algısı: Üniversite öğrencileri araştırması. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İnif E-Dergi), 6(1), 285-297. https://doi.org/10.47107/inifedergi.886334
Alakurt, T. (2017). Çevrimiçi mahremiyet kaygısı ölçeğinin türk kültürüne uyarlanması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 7(4), 611-636.
Alkan, F. (2023). Sosyal medya kullanıcılarının mahremiyet algısı, x, y ve z kuşağı üzerine bir araştırma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 274-293. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1311768
Alkan, F. ve Öcal, D. (2023). Sosyal medya ortamlarındaki paylaşımlar üzerinden z kuşağının mahremiyet algısına bakış. Ekev Akademi Dergisi, (93), 164-182. https://doi.org/10.17753/sosekev.1163395
Aslanyürek, M. (2016). İnternet ve sosyal medya kullanıcılarının internet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik ile ilgili kanaatleri ve farkındalıkları. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(1), 80-106.
Avcı, A. ve Kayıran, D. (2023). Çocuk gelişimi ön lisans öğrencilerinin ekran bağımlılığı ve çevrimiçi mahremiyet farkındalıklarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 11(3), 1802-1815. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1288292
Baritci, F. (2023). Üniversite öğrencilerinin instagram’da mahremiyet algıları üzerine bir saha araştırması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(1), 280-304. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1103936
Barkuş, F. ve Koç, M. (2019). Dijital mahremiyet kavramı ve ilgili çalışmalar üzerine bir derleme. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(1), 35-44.
Boyd, D. ve Hargittai, E. (2010). Facebook privacy settings: Who cares?. First Monday, 15(8). https://doi.org/10.5210/fm.v15i8.3086
Buchanan, T., Paine, C., Joinson, A. N. ve Reips, U. D. (2007). Development of measures of online privacy concern and protection for use on the internet. Journal of The American Society for Information Science and Technology, 58(2), 157-165. https://doi.org/10.1002/asi.20459
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. B., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (29. bsk.). Pegem Akademi.
Clemons, E. K. ve J. Wilson, J. (2015). Students’ and parents’ attitudes towards online privacy: An international study. 48th Hawaii International Conference on System Sciences, Kauai, HI, USA içinde (ss. 4844-4853). doi: 10.1109/HICSS.2015.575
Çetinkaya, L., Güldüren, C. ve Keser, H. (2017). Öğretmenler için bilgi güvenliği farkındalık ölçeği (BGFÖ) geliştirme çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 46(216), 33-52.
Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı. H.Ü. Fen Fakültesi Basımevi.
DataReportal. (2024). Digital 2024 global news report. Erişim adresi: https://datareportal.com/reports/digital-2024-global-news-report
Debatin, B., Lovejoy, J. P., Horn, A. K. ve Hughes, B. N. (2009). Facebook and online privacy: Attitudes, behaviors, and unintended consequences. Journal of Computer-Mediated Communication, 15(1), 83–108. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2009.01494.x
George, D. ve Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference (14. ed.). Routledge.
İlhan, M. ve Gezer, M. (2023). Araştırmaların sınıflandırılması. B. Çetin, M. İlhan ve M.G. Şahin (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (ss. 101-132). Pegem Akademi.
Kalaman, S. (2017). Yeni medya ve mahremiyetin dönüşümü: facebook Türkiye örneği. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14(1),1-19.
Karadaş, E. ve Kara, M. (2021). Üniversite öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalıklarının belirli etkenler açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 147-162.
Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık.
Kaya, S. ve Yaman, D. (2022). Examining university students’ online privacy literacy levels on social networking sites. Participatory Educational Research, 9(3), 23-45. https://doi.org/10.17275/per.22.52.9.3
Koca, H. K. ve Mücahit, M. (2023). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanımındaki mahremiyet algısı. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (57), 7-32. https://doi.org/10.21054/deuifd.1208161
Korkmaz, Ö., Vergili, M. ve Karadaş, E. (2021). Çevrimiçi mahremiyet farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 297-311.
Kurt, M. (2010). Determination of in internet privacy behaviours of students. Procedia—Soc. Behav. Sci., 9, 1244–1250. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.314
Meier, Y. ve Krämer, N. C. (2022). The privacy calculus revisited: An empirical ınvestigation of online privacy decisions on between- and within-person levels. Communication Research, 51(2), 178-202. https://doi.org/10.1177/00936502221102101
Mosteller, J. ve Poddar, A. (2017). To share and protect: using regulatory focus theory to examine the privacy paradox of consumers’ social media engagement and online privacy protection behaviors. Journal of Interactive Marketing, 39, 27–38. https://doi.org/10.1016/j.intmar.2017.02.003
Norberg, P. A., Horne, D. R. ve Horne, D. A. (2007). The privacy paradox: Personal information disclosure intentions versus behaviors. Journal of Consumer Affairs, 41(1), 100–126. https://doi.org/10.1111/j.1745-6606.2006.00070.x
Oz, M. (2014). Sosyal medya kullanımı ve mahremiyet algısı: Facebook kullanıcılarının mahremiyet endişeleri ve farkındalıkları. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 9(35), 6245-6254. https://doi.org/10.19168/jyu.96978
Özdamar, K. (2004). Paket program ile istatistiksel veri analizi. Kaan Kitapevi.
Öztürk, A., Erkan, C. ve Erkuş, U. (2022). The effect of privacy perception on social media on attitude towards social media usage. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(65), 79-94. https://doi.org/10.19168/jyasar.974783
Öztürk, D., Eyüboğlu, G. ve Göçmen Baykara, Z. (2022). Üniversite öğrencilerinin mahremiyet bilinci. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 68-77. https://doi.org/10.52881/gsbdergi.1014500
Quan-Haase, A. ve Ho, D. (2020). Online privacy concerns and privacy protection strategies among older adults in East York, Canada. Journal of the Association for Information Science and Technology, 71(9), 1-14. https://doi.org/10.1002/asi.24364
Saeri, A. K., Ogilvie, C., La Macchia, S. T., Smith, J. R. ve Louis, W. R. (2014). Predicting Facebook users’ online privacy protection: Risk, trust, norm focus theory, and the theory of planned behavior. The Journal of Social Psychology, 154(4), 352-369. doi: 10.1080/00224545.2014.914881
Saritepeci, M., Yildiz Durak, H., Özüdoğru, G. ve Atman Uslu, N. (2024). The role of digital literacy and digital data security awareness in online privacy concerns: A multi-group analysis with gender. Online Information Review, 48(5), 983-1001. https://doi.org/10.1108/OIR-03-2023-0122
Seçil, U. (2018). Mahremiyet olgusu ve sosyal medyada mahremiyetin serüveni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59), 1193-1204.
Strauss, J., ve Rogerson, K. S. (2002). Policies for online privacy in the united states and the European Union. Telematics And Informatics, 19(2), 173-192. https://doi.org/10.1016/S0736-5853(01)00012-0
Torres Gastelú, C. A. (2021). Late adoptıon of preventive measures of online privacy in Mexican and Colombian university students. Problems Of Education in The 21st Century, 79(1), 162-184.
Trepte, S. ve Reinecke, L. (2013). The reciprocal effects of social network site use and the disposition for self-disclosure: A longitudinal study. Computers in Human Behavior, 29(3), 1102-1112.
Tüfekci, Z. (2008). Can you see me now? Audience and disclosure regulation in online social networks sites. Bulletin of Science, Technology & Society, 28, 20-36. https://doi.org/10.1177/0270467607311484
Türten, E. (2018). Yüksek lisans öğrencilerinin sosyal medyada mahremiyet algısı: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi örneği. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (29. Özel Sayısı), 143-162. https://doi.org/10.31123/akil.460160
Weinberger, M., Zhitomirsky-Geffet, M. ve Bouhnik, D. (2017a). Sex differences in attitudes towards online privacy and anonymity among Israeli students with different technical backgrounds. Information Research, 22(4). https://arxiv.org/pdf/2308.03814
Weinberger, M., Zhitomirsky-Geffet, M. ve Bouhnik, D. (2017b). Factors affecting users’ online privacy literacy among students in Israel. Online Information Review, 41(5), 655-671. https://doi.org/10.1108/OIR-05-2016-0127
Wu, Y., Lau, T., Atkin, D. J. ve Lin, C. A. (2011). A comparative study of online privacy regulations in the U.S. and China. Telecommunications Policy, 35(7), 603-616. https://doi.org/10.1016/j.telpol.2011.05.002
Yao, M. Z., Rice, R. E. ve Wallis, K. (2007). Predicting user concerns about online privacy. Journal of The American Society for Information Science and Technology, 58(5), 710-722. https://doi.org/10.1002/asi.20530
Yazgan, Ç. Ü. (2022). Investigation of the relationship between online privacy concerns and internet addiction among university students. Medya Ve Din Araştırmaları Dergisi, 5(1), 61-77. https://doi.org/10.47951/mediad.1090414
Yıldırım, E. (2017). İstatistiksel araştırma yöntemleri (3. bsk). Seçkin Yayıncılık.
Yüksel, A. H. ve Kaplan, İ. (2021). Üniversite öğrencı̇sı̇ sosyal medya kullanıcılarının mahremiyet algısı. Kurgu, 29(1), 59-80.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Telif Hakkı (c) 2024 Bilgi Dünyası
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
