Elektronik Kütüphane Hizmetlerinin Öğretim Elemanları Tarafından Benimsenmesinde Etkili Olan Faktörler: Anadolu Üniversitesi Öğretim Elemanları Üzerinde Bir Araştırma
DOI:
https://doi.org/10.15612/BD.2010.237Anahtar Kelimeler:
Elektronik kütüphane hizmetleri, Teknolojinin kabulü modeli, Kişisel farklılıklar, Yapısal eşitlik modellemesiÖzet
Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan değişim ve dönüşüm, her örgüt gibi kütüphane/ bilgi-belge merkezleri üzerinde de önemli etkiler yaratmıştır. Kütüphanelerin sundukları bilgi hizmetlerinde, kâğıda dayalı sistemlerden elektronik sistemlere doğru bir geçiş yaşanmaktadır. Yapılan büyük yatırımlar karşısında, bu sistemlerin öğretim elemanlarınca benimsenmesi ve kullanımı giderek daha önemli bir hal almaktadır. Bu çalışmada elektronik kütüphane hizmetlerinin öğretim elemanları tarafından benimsenmesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Anılan amaca ulaşabilmek için, Teknolojinin Kabulü Modeli, kuramsal bir çerçeve olarak kullanılmış ve modelin genişletilmiş biçimlerinde bulunan bazı kişisel özellikler de dikkate alınmıştır. Çalışmada Teknolojinin Kabulü Modeli kapsamında yenilikçilik, algılanan özyeterlilik ve bilgisayar endişesi gibi kişisel faktörler incelenmiştir. Çalışma Anadolu Üniversitesi’nde çalışan 426 öğretim elemanı ile gerçekleştirilmiştir. Benimseme sürecini açıklamada Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) kullanılmıştır. Çalışma bulguları Teknolojinin Kabulü Modeli’nin elektronik kütüphane hizmetlerinin benimsenmesini anlamak açısından yararlı bir kuram olduğunu ve kişisel farklılıkların (yenilikçilik, algılanan özyeterlilik ve bilgisayar endişesi) algılanan kullanım kolaylığı ve kullanışlılık aracılığıyla kullanma niyeti üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Tüm kişisel farklılıkların algılanan kullanım kolaylığı üzerinde bir etkisi bulunmaktadır. Buna ek olarak, yenilikçilik kullanıma yönelik tutum ve kullanma niyeti üzerinde doğrudan etkiye sahip çok daha kapsamlı bir kavramdır. Ortaya konan model ile öğretim elemanlarının elektronik kütüphane hizmetlerini benimsemesi (kullanımı) %47 oranında açıklanmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Agarwal, R. ve Prasad, J. (1998). The Antecedents and consequents of user perceptions in information technology adoption. Decision Support Systems, 22(1), 15-29.
Anderson, J.C. ve Gerbing, D.W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommenden two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
Chen, C., Czerwinski, M. ve Macredie, R. (2000). Individual differences in virtual environments: Introduction and overview. Journal of The American Society for Information Science, 51(6), 499-507.
Compeau, D.R. ve Higgins, C.A. (1995). Computer self-efficacy: Development of a measure and initial test. MIS Quarterly, 19(2), 189-211.
Çakın, İ. (2000). Üniversitelerimizin bilgiye erişim sorunları ile Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi. Bilgi Dünyası, 1(1), 26-41.
Davis, F.D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quarterly, 13(3), 318-340.
Davis, F.D., Bagozzi, R.P. ve Warshaw, P.R. (1989). User acceptance of computer technology: a comparison of two theoretical models. Management Science, 35(8), 982-1003.
Dempsey, L. (2008, 2 Mart). The two ways of Web 2.0. 13 Mayıs 2010 tarihinde http://orweblog.oclc.org/archives/001556.html adresinden erişildi.
Fishbein, M. ve Ajzen, I. (1975) Belief, attitude, intention and behavior: An Introduction to theory and research. Reading, MA: Addison-Wesley.
Goldsmith, R.E. ve Foxall, G.R. (2003). The measurement of innovativeness. The international handbook on innovation. (L.V. Shavinina, Ed.). Netherlands: Elsevier Science Ltd.
Gürol, A. (2008). Teknik öğretmen adaylarının bilgi ve iletişim teknolojilerine ilişkin niyetlerini belirlemek amacıyla teknoloji kabul modelini uygulamak. 8th International Educational Technology Conference içinde (ss.132-137) Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Hair, J.F. Jr., Ralph, E.A., Tatham, R.L. ve Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis (5. bs.). New Jersey: Prentice Hall.
Heinrichs, J.H., Lim, K-S. Lim, J-S. ve Spangenberg, M.A. (2007). Determining factors of academic library web site usage. Journal of the American Society For Information Science and Technology, 58(14), 2325-2334.
Hong, W.J. Thong, Y.L., Wong,W-M. ve Tam, K-Y. (2002). Determinants of user acceptance of digital libraries: An empirical examination of individual differences and system characteristics. Journal of Management Information Systems, 18(3), 97–124.
Im, S., Bayus, B.L. ve Mason, C.A. (2003). An empirical study of innate consumer innovativeness, personal characteristics, and new-product adoption behavior. Academy of Marketing Science Journal, 31(1), 61-73.
Kline, R.B. (1998). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
Lee, Y., Kozar, K.A. ve Larsen, K.R.T. (2003). The technology acceptance model: past, present, and future. Communications of the Association for Information Systems, 12(50), 752-780.
Lewis,W., Agarwal, R. ve Sambamurthy, V. (2003). Sources of influence on beliefs about information technology use: An empirical study of knowledge workers. MIS Quarterly, 27(4), 657-678.
Manning, K. C., Bearden, W.O. ve Madden, T.J. (1995). Consumer innovativeness and the adoption process. Journal of Consumer Psychology, 4(4), 329-345.
Mathieson, K. (1991). Predicting user intentions: Comparing the technology acceptance model with the theory of planned behavior. Information Systems Research 2(3), 173-191.
Midgley D.F. ve Dowling, G.R. (1993). A longitudinal study of product form innovation: The interaction between predispositions and social messages. Journal of Consumer Research, 19(4), 611-625.
Nov, O. ve Ye, C. (2008). Users’ personality and perceived ease of use of digital libraries: The case for resistance to change. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 59(5), 845-851.
Nunnally, J.C. (1967). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
Özata, F.Z. (2009). Yüksek teknoloji yeniliği olarak akıllı telefonların genç tüketiciler tarafından benimsenmesinde etkili olan faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Özmen, A. (2000). Uygulamalı araştırmalarda örnekleme yöntemleri. Eskişehir: A.Ü. Fen Fakültesi
Park, S.Y. (2009). An analysis of the technology acceptance model in understanding university students’ behavioral intention to use e-learning. Educational Technology & Society, 12(3), 150-162.
Ramayah, T. (2006). Interface characteristics, perceived ease of use and intention to use an online library in Malaysia. Information Development, 22(2), 123-133.
Ramayah, T. ve Aafaqi, B. (2004). Role of self-efficacy in e-library usage among students of a public university in Malaysia. Malaysian Journal of Library & Information Science, 9(1), 39-57.
Rogers, E.M. (2003). Diffusion of innovations [Elektronik versiyon]. (3. bs.). New York: The Free Press.
Selwyn, N. (1997). Teaching information technology to the ‘computer shy’: A theoretical perspective on a practical problem. Journal of Vocational Education & Training, 49(3), 395-408.
Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
Thong, J.Y.L., Hong, W. ve Tam, K-Y. (2002). Understanding user acceptance of digital libraries: What are the roles of interface characteristics, organizational context, and individual differences?. International Journal of Human Computer Studies, 57, 215-242.
Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphanelerin geleceği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 742-768.
Turan, A.H. ve Çolakoğlu b.E. (2008). Yüksek öğrenimde öğretim elemanlarının teknoloji kabulü ve kullanımı: Adnan Menderes Üniversitesi’nde ampirik bir değerlendirme. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 106-121.
Vaidyanathan, G., Sabbaghi, A. ve Bargellini, M. (2005). User acceptance of digital library: An empirical exploration of individual and system components. Issues in Information Systems, 6(2), 279-285.
Venkatesh, V. (2000). Determinants of perceived ease of use: Integrating control, intrinsic motivation, and emotion into technology acceptance model. Information Systems Research, 11(4), 342-365.
Venkatesh, V. ve Davis, F.D. (1996). A model of the antecedents of perceived ease of use: Development and test. Decision Sciences, 27(3), 451-481.
Venkatesh, V., Morris, M.G., Davis, G.B. ve Davis, F.D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view, MIS Quarterly, 27(3), 425-478.
Yi, M.Y., Fiedler, K.D. ve Park, J.S. (2006). Understanding the role of individual innovativeness in the acceptance of it-based innovations: Comparative analyses of models and measures. Decision Sciences, 37(3), 393-426.
Zmud, R.W. (1979). Individual differences and MIS success: A review of the empirical literature. Management Science, 25(10), 966-979.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
