Türkiye’deki Halk Kütüphaneleri için Ulusal Strateji ve Eylem Planı Geliştirme Süreci: Durum Değerlendirmesi ve Bir Model Önerisi
DOI:
https://doi.org/10.15612/BD.2020.558Anahtar Kelimeler:
Halk kütüphanesi politikası, bilgi politikası, ulusal halk kütüphanesi stratejisi, stratejik yönetim, stratejik planlama, halk kütüphaneleriÖzet
Bu çalışma, Türkiye’de halk kütüphaneleri için oluşturulacak ulusal bir stratejinin hazırlık
sürecine odaklanmıştır. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bilgi toplumuna geçiş sürecinde halk kütüphaneleri hizmetlerini ve yapısal bileşenlerini gözden geçirmek zorunda kalmaktadır. Bu yeni durum halk kütüphaneleri konusunun stratejik bir yaklaşımla ele alınmasını ve Türkiye için bir ulusal halk kütüphanesi stratejisi oluşturulmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu araştırmanın amacı; Türkiye’nin koşullarını dikkate alan, bilgi toplumunun parametrelerine uygun amaç ve hedefler doğrultusunda geliştirilen, uluslararası strateji ve ilkelerden yararlanılarak oluşturulan ve eylem planları ile desteklenen bir ulusal halk kütüphanesi stratejisi geliştirme sürecine ilişkin bir model oluşturabilmektir. Çalışmanın araştırma sorusu da şu şekilde belirlenmiştir: Türkiye’de ulusal halk kütüphanesi stratejisi nasıl bir yaklaşımla hazırlanmalıdır? Bu araştırma sorusuna bağlı olarak, araştırmanın hipotezi, ‘Türkiye’de ulusal bir halk kütüphanesi stratejisi bilgi toplumu parametrelerini, uluslararası yaklaşım ve uygulamaları ve Türkiye’nin koşullarını dikkate alarak
hazırlanmalıdır.” biçiminde oluşturulmuştur. Araştırmada betimleme yöntemi kullanılmış
olup, veri toplama tekniği olarak yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma
kapsamında Eylül-Aralık 2018 tarihleri arasında, halk kütüphaneleri ile ilişkili, paydaş olarak
tanımlanan 35 uzman, uygulamacı, yönetici ve akademisyen ile görüşülmüştür. Görüşmeciler bir ulusal halk kütüphanesi stratejisinin hazırlık süreciyle ilişkili 13 soruyu yanıtlamışlardır. Yanıtlar sesli olarak kaydedilmiştir. Kayıtlar daha sonrasında deşifre edilerek Microsoft Word ortamına aktarılmıştır. Verileri analiz etmek için kodlama yapılmıştır. Görüşlerde yoğunlaşılan noktalar kodlanarak tablolaştırılmış ve kategoriler temelinde değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Türkiye’de halk kütüphaneleri konusunda ulusal çapta bir stratejiye gereksinim olduğu anlaşılmıştır. Halk kütüphanelerini planlı bir biçimde yönetebilmek, kaynakları verimli kullanmak, kütüphanelerin birbirleriyle eş zamanlı olarak gelişmesini sağlayabilmek, ayrıca hem halkın hem de üst düzey karar alıcılar üzerinde farkındalık yaratmak ve üst yöneticilere süreçler ve hedefler konusunda ipuçları sunmak üzere ulusal halk kütüphanesi stratejisi hazırlanmalıdır. Çalışmanın öneriler bölümünde genel öneriler dışında, Türkiye Ulusal Halk Kütüphanesi Stratejisi Geliştirme ve Uygulama Modeli Önerisi adlı bir öneri sunulmuştur.
İndirmeler
Referanslar
Akdemir, A. (1992). AT işletmeleriyle bütünleşmede teknolojinin stratejik yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Alkan, N. (1997). Üniversite kütüphaneleri ve ulusal bilgi politikası. Türk Kütüphaneciliği, 11(3), 233-252. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1044/1043 adresinden erişildi.
Alpay Aslan, S. (2009). 2023 Türkiye vizyonu, halk kütüphane politikaları ve Çemişgezek: Batı ülkeleri ve Türkiye halk kütüphanelerinin işlevsel açıdan bir karşılaştırması. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 169-200. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/464/455 adresinden erişildi.
Altay, A. ve Todorova, T. (2016). Bilgi toplumuna geçiş sürecinde Türkiye’de ve Bulgaristan’da halk kütüphaneleri: Karşılaştırmalı bir araştırma. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(2), 1-28. doi: 10.7827/TurkishStudies.8823
American Library Association [ALA]. (2015). A National Policy Agenda For Libraries: The policy revolution! İnitiative. http://www.ala.org/advocacy/sites/ala.org.advocacy/files/content/pdfs/NPAforLibraries1.pdf adresinden erişildi.
Aslan, S. (1997). Ulusal bilgi politikası sorunsalına pragmatik bir yaklaşım. Türk Kütüphaneciliği, 11(3), 208-216. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1041/1040 adresinden erişildi.
Atılgan, D. (2004). Yeniden yapılanmaya doğru halk kütüphaneleri. İ. Dağdelen, H. Türkmen ve N.Ul (Yay. Haz.). Nail Bayraktar’a Armağan içinde (ss. 18-24). İstanbul: Atatürk Kütüphanesi Müdürlüğü.
Australian Library and Information Association [ALIA]. (2018). ALIA Australian Public Library Alliance National strategy and action plan 2015-2018: reviewed and updated July 2017. https://www.alia.org.au/sites/default/files/2017-07-06%20National%20Strategy%20reviewed%20and%20updated.pdf adresinden erişildi.
Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. http://www.deuhyoedergi.org/index.php/DEUHYOED/article/download/207/221 adresinden erişildi.
Bulgun, B. (2003). Avrupa Birliği bilgi ve kültür politikaları içinde kütüphanelerin rolü. Bilgi Dünyası, 4(2), 192-212. doi: 10.15612/BD.2003.506
Choi, E. (2014). Library policy in the Republic of Korea: second library development strategic plan. Alexandria, 25(3), 3-16. doi:10.7227/ALX.0030
Department for Culture, Media and Sport. (2003). Framework for the future: Libraries, learning and information in the next decade. http://www.healthlinklibraries.co.uk/pdf/Framework_for_the_Futures.pdf adresinden erişildi.
Department of the Environment and Local Government. (1998). Branching out: a new public library service. Dublin: Stationery Office.
Department of the Environment, Community and Local Government. (2013). Opportunities for all - the public library as a catalyst for economic, social and cultural development: A strategy for public libraries 2013-2017. http://www.lgma.ie/sites/default/files/public_libraries_strategy_2013_2017.pdf adresinden erişildi.
European Bureau of Library, Information and Documentation Associations [EBLIDA]- National Authorities of Public Libraries in Europe [NAPLE]. (2010). Repositioning European public libraries. ECEI10 “Delivering Digital Europe in Public Libraries”, 20-21 September 2010, Brussels, Workshop “European policy for public libraries: What will it say, what can it do?”. http://www.eblida.org/News/PositionsOnPublicLibrariesECEI10_20100901.pdf adresinden erişildi.
European Parliament’s Committee on Culture and Education. (2016). Research for CULT committee: Public libraries – their new role (Workshop documentation). http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/585882/IPOL_STU(2016)585882_EN.pdf adresinden erişildi.
Fraenkel, J. R., Wallen, E. N. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York: Mc Graw Will. https://saochhengpheng.files.wordpress.com/2017/03/jack_fraenkel_norman_wallen_helen_hyun-how_to_design_and_evaluate_research_in_education_8th_edition_-mcgraw-hill_humanities_social_sciences_languages2011.pdf adresinden erişildi.
Helling, J. (2012). Public libraries and their national policies: International case studies. Oxford, UK: Chandos Publishing.
İzlem. (2019). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
Kalkınma Bakanlığı. (2018). Kamu idareleri için stratejik planlama kılavuzu 3. sürüm. http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/VrllQ+Kamu_Idareleri_Icin_Stratejik_Planlama_Kilavuzu.pdf adresinden erişildi.
Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu,T. C. Resmî Gazete (25326, 24 Aralık 2003). https://mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5018.pdf adresinden erişildi.
Karadeniz, Ş. (2016). Kütüphane Hizmet Esasları Genelgesi’nin Ankara’daki halk kütüphanesi hizmetleri kapsamında değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(4), 725-745. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/2733/2693 adresinden erişildi.
Karadeniz, Ş. (2019). Türkiye’deki halk kütüphanesi sisteminin değerlendirilmesi ve bir ulusal halk kütüphanesi stratejisi önerisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara. http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/22142 adresinden erişildi.
Karadeniz, Ş. ve Yılmaz, B. (2016). Türkiye’nin 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda kütüphane kurumuna yaklaşım. Türk Kütüphaneciliği, 30(1), 59-83. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/2613/2602 adresinden erişildi.
Keseroğlu, H. S. (1989). Halk Kütüphanesi Politikası ve Türkiye Cumhuriyeti’nde durum. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
Keseroğlu, H. S. (2004) Türkiye’de siyasal işleyişin halk kütüphanelerine etkisi üzerine bir deneme. Türk Kütüphaneciliği, 18(3), 301-309. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/177/172 adresinden erişildi.
Keseroğlu, H. S. (2016) Politics and public libraries in the Republic of Turkey. Library Trends, 65(2), 180-197. doi 10.1353/lib.2016.0030
Krefting, L. (1991). Rigor in qualitative research: the assessment of trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45(3), 214-222. doi: 10.5014/ajot.45.3.214
Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2015). Kültür ve Turizm Bakanlığı 2015-2019 dönemi stratejik planı. http://sgb.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/39219,stratejik-plan-2015-2019v3pdf.pdf?0 adresinden erişildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2019). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı. https://sgb.ktb.gov.tr/TR-139754/stratejik-plan.html adresinden erişildi.
Kütüphan-e Türkiye. (2014). Türkiye’de bilgi toplumuna dönüşüm çabaları ve sonuçları değerlendirme raporu. http://docplayer.biz.tr/29222-Kutuphan-e-turkiye-planlama-ve pilot-uygulamaprojesi-turkiye-de-bilgi-toplumuna-donusum-cabalari-ve-sonuclari degerlendirme-raporu.html adresinden erişildi.
Levien, R. E. (2011). Confronting the future: Strategic visions for the 21st century public libraries. Washington, D.C.: ALA Office for Information Technology Policy. http://www.ala.org/advocacy/sites/ala.org.advocacy/files/content/advleg/pp/pub/policy/confronting_the_futu.pdf adresinden erişildi.
Lison, B. (2016). The new role of public libraries in local communities. Research for CULT committee: Public libraries – their new role (Workshop documentation). Brussels: European Parliament’s Committee on Culture and Education içinde (s. 1-48). http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/585882/IPOL_STU(2016)585882_EN.pdf adresinden erişildi.
Local Government New Zealand. (2012). Public libraries of New Zealand: A strategic framework 2012 – 2017. https://lianza.org.nz/public-libraries-strategic-framework-2012-2017 adresinden erişildi.
Methven, M. ve Hanlon, G. (2015). The case for a national strategy for public libraries. http://scottishlibraries.org/media/1143/case_for_a_national_public_library_strategy_final1.pdf adresinden erişildi.
Ministry of Culture of the Czech Republic. (2017). The strategy for the development of libraries in the Czech Republic for 2017–2020. http://ipk.nkp.cz/docs/TheStrategy20172020.pdf adresinden erişildi.
Ministry of Culture, Sports and Tourism. (2018). Second Library Development Plans (2014-2018). http://www.mcst.go.kr/web/s_data/deptData/deptDataView.jsp?pMenuCD=0417000000&pSeq=487&pCurrentPage=1&pTypeDept=&pSearchType=01&pSearchWord=# adresinden erişildi.
Ministry of Education, Department for Culture, Sport and Youth Policy. (2003). Library strategy 2010: policy for acces to knowledge and culture. Helsinki: Culture and Media Division of the Department for Cultural, Sport and Youth Policy at the Ministry of Education.
Ministry of Education, Department for Culture, Sport and Youth Policy. (2009). Finnish public library policy 2015: National strategic areas of focus. Helsinki: Ylıopisto. http://julkaisut.valtioneuvosto.fi/bitstream/handle/10024/76689/opm31.pdf adresinden erişildi.
Network for Information and Digital Access [NIDA]. (2011). Supporting societies’ needs: A model framework for developing library policy: Case study - Namibia in a knowledge based economy: A renewed policy towards vision 2030. www.nida-net.org/documents/3/namibia_final_1.pdf adresinden erişildi.
Network for Information and Digital Access [NIDA]. (2012). Supporting societies’ needs: A model framework for developing public library policy: https://nida-net.org/documents/6/public_libraries_final__1.pdf adresinden erişildi.
Network for Information and Digital Access [NIDA]. (2017). National Policy. http://www.nida-net.org/tr/activities/national-policy/ adresinden erişildi.
Northern Ireland Library Authority (2016). Corporate plan 2016 – 2020 and annual business plan 2016/17. http://www.librariesni.org.uk/AboutUs/OurOrg/Corporate%20Plans/Libraries%20NI%20Corporate%20Plan%202016%2020%20and%20Business%20Plan%202016%2017%20approved%20by%20DfC%20July%202016.pdf adresinden erişildi.
Norwegian Ministry of Culture. (2015). National strategy for libraries 2015–2018: the central government’s tasks and responsibilities regarding the development of the public libraries. https://bibliotekutvikling.no/content/uploads/2016/09/LibraryStrategy-EnglishVersion.pdf adresinden erişildi.
Onat Öz, Z. (1997). Toplumsal değişme sürecinde halk kütüphanelerinin yeri ve yeniden organizasyonu için bir model önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. http://bbytezarsivi.hacettepe.edu.tr/jspui/handle/2062/571 adresinden erişildi.
Polat, C., Akkaya, M. A. ve Binici, K. (2015). 07 Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri parti bildirgelerinde bilgi ve belge yönetimi ve kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği, 29(2), 296-308. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/807877 adresinden erişildi.
Politika. (2019). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
Priestley, C. (2012). Supporting knowledge-based societies: Developing national policy for libraries. 78th IFLA General Conference and Assembly, 1-9. http://conference.ifla.org/past-wlic/2012/140-priestleyen.pdf adresinden erişildi.
Scottish Library and Information Council. (2015). Ambition and opportunity: A strategy for public libraries in Scotland 2015-2020. http://scottishlibraries.org/advice-guidance/the-national-strategy-for-public-libraries/ adresinden erişildi.
Soysal, Ö. (1997). Yasa olgusu ve kütüphane kurumu. Türk Kütüphaneciliği, 11(2), 88-95. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1014/1016 adresinden erişildi.
Toplu, M. (1999). Türkiye’de ulusal enformasyon ve bilim politikalarında yaklaşımlar. Türk Kütüphaneciliği 13(4), 335-362. http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/896/889 adresinden erişildi.
Welsh Government. (2011). Libraries inspire: The strategic development framework for Welsh libraries 2012-16. https://libraries.wales/wp-content/uploads/2016/02/LibrariesInspireE.pdf adresinden erişildi.
Wonsun, L. (2014). National Information and Library Policy Special Interest Group (NILP SIG). Alexandria, 25(3), 1-2. http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.7227/ALX.0025 adresinden erişildi.
Yılmaz, B. (1997). Ulusal bilgi politikası kuramsal bir yaklaşım. B. Yılmaz (Yay. Haz.). 33.Kütüphane Haftası bildirileri içinde (s. 22-30). Ankara: TKD.
Yılmaz, B. (2005). Türkiye’de kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması süreci ve halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 19(1), 56-77. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~byilmaz/byilmaz/turkkutuphaneciligi19(1)56-77.doc adresinden erişildi.
Yılmaz, B. (2010). Türkiye’nin bilgi toplumu politikasında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi Dünyası, 11(2), 263-289. doi: https://doi.org/10.15612/BD.2010.238
Yılmaz, B. ve Akman, İ. (2005). Yerel yönetimler ve halk kütüphaneleri: Almanya örneği ve Türkiye üzerine bazı değerlendirmeler. http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/bilgiuniversitesikonferans2005mayis%20(1).pdf adresinden erişildi.
Yılmaz, B. ve Dalkıran, Ö. (2012). Türkiye’nin bilim-teknoloji politikalarında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi Dünyası, 13(1), 57-81. doi: https://doi.org/10.15612/BD.2012.168
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Telif Hakkı (c) 2021 Bilgi Dünyası
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
